Hillary rijdt geen auto. Dat breekt haar op

Hillary Clinton leeft in een andere wereld dan gewone Amerikanen. Ze is niet iemand met wie je gezellig een biertje kunt drinken tijdens een buurtbarbecue. De kans dat ze weer in het Witte Huis kan gaan wonen, is niet zo groot.

Senator Bernie Sanders uit Vermont mengt zich waarschijnlijk in de race voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen, meldde CNN woensdag. De 73-jarige Sanders wordt de eerste interne uitdager van Hillary Clinton. Iemand die zichzelf omschrijft als een ‘democratisch socialist’ en bekend staat als ‘the most liberal man in Congress’ maakt natuurlijk geen schijn van kans in de afvalrace richting het Witte Huis. Maar ik vrees dat het ook voor Hillary een uiterst lastige opgave wordt.

De echtgenote van voormalig president Bill Clinton meldde zich op zondag 12 april in de strijd, de dag dat ik naar Washington vloog om de Spring Meetings van IMF en Wereldbank te verslaan. Ik landde dus in een stad die zinderde van opwinding over Hillary’s stap. Hoewel, alle media wisten al lang dat ze er voor zou gaan, dus de draaiboeken voor de tv-programma’s lagen al lang klaar. Tekenend was ook dat de schrijvende pers maar weinig kolommen voor het nieuws gebruikte en heel veel voor de duiding.

Duivelin

Wat voor president zal Clinton worden en waar moet ze zich op richten? Dat waren de belangrijkste vragen voor de Democratisch georiënteerde media. De vragen voor de Republikeinse waren eigenlijk veel leuker, of beter: de vraag (enkelvoud). En die luidde: Hoe kunnen we die duivelin stoppen?

De publieke opinie is een grillig beest

Een beetje geduld, svp. De sancties die de VS en Europa tegen Rusland hebben ingesteld zullen uiteindelijk effect sorteren.

Eind februari 1913 vierden de Russen een enorm feest dat vier dagen duurde. Kosten nog moeite werden gespaard om het heuglijke feit te herdenken dat de Romanovs al drie eeuwen de scepter zwaaiden in Rusland. En toen tsaar Nicolaas en zijn vrouw Alexandra vervolgens het land doorreisden, werden ze overal bijzonder enthousiast begroet door het gewone volk. Minder dan vier jaar later werd de tsaar afgezet en een jaar later met zijn hele gezin vermoord.

In zijn recent gepubliceerde notitie ‘Sanctions and Russia’ is het een van de voorbeelden die analist Nicu Popescu van het Instituut voor veiligheidsstudies van de Europese Unie (EUISS) geeft van leiders die muurvast in het zadel lijken te zitten, maar dan ineens van hun voetstuk vallen. De Servische president Slobodan Milosovic is een ander voorbeeld dat hij noemt. En al lezende zie ik dan onmiddellijk ook figuren als Nicolae Ceaușescu, Moammar Khaddafi, Benito Musselini en Jean-Bédel Bokassa aan mijn geestesoog voorbijtrekken.

Steroïden

Popescu benadrukt dat de populariteit van politici niet in beton gegoten is. En vooral dat internationale crises kunnen werken als steroïden voor een sportman: ze vergroten de prestatie op de korte termijn, maar ze gaan op de lange duur wel ten koste van de gezondheid.

Dat er bij de laatste peiling voor Vladimir Poetin een ‘approval rating’ uit de bus kwam van 86%, zegt niets over de toekomst.

Een meesterzet van Merkel en Hollande

Poetin kan stoken wat hij wil. Europa is unaniem en staat veel sterker dan iedereen denkt.

Het is alweer ruim twee jaar geleden dat ik op bezoek was bij de Russische president Dmitri Medvedev. Met nog een stuk of zes andere journalisten uit andere Europese landen mocht ik bij hem thuis in Gorki, even buiten Moskou, langskomen om een vorkje te prikken en eens te praten over de soms moeizame relatie tussen Rusland en de Europese Unie.

Medvedev verontschuldigde zich bij binnenkomst, omdat hij een kwartiertje later was dan gepland. Hij was opgehouden door enkele hooggeplaatste Cypriotische functionarissen, waaronder de minister van financiën, die in Moskou waren om te kijken of Rusland misschien een alternatieve oplossing voor ze had, een zak geld dus om maar niet te hoeven buigen naar de Europese partners. Die hadden immers een straf programma voor de Cyprioten in petto.

Geen kopeke

Medvedev wilde niet zeggen of hij Nicosia zou helpen. Hij had een goed gesprek gehad met zijn orthodoxe geloofsgenoten, zo liet hij weten. Ook had hij duidelijk gemaakt dat hij zich zorgen maakte over de Russische investeringen op het eiland en over een eerdere miljardenlening die aan Cyprus verstrekt was. Niet lang na die middag bij de premier bleek dat de Russen geen kopeke hadden willen overmaken.

Ik moest daar aan denken toen eerder deze maand de al net zo orthodoxe Griekse premier op bezoek ging bij Medevedev’s baas Vladimir Poetin.

Spelletjes spelen met de Grieken

In het spel van de angsthaas (‘game of chicken’) rijden twee auto’s op hoge snelheid op elkaar af. De bestuurder van de auto die het eerst uitwijkt, is de verliezer. Europa en Griekenland spelen dit spel momenteel, alleen rijdt Europa een auto, maar zit Griekenland op een fiets.

Plutarchos Sakellaris, hoogleraar aan de Universiteit van Athene, kreeg met deze vergelijking de lachers op zijn hand tijdens een paneldiscussie die het American Enterprise Institute vrijdag organiseerde in de marge van de Spring Meetings van IMF en Wereldbank. Maar hij was doodernstig. De Grieken hebben geen schijn van kans.

Talk of the town

Over Griekenland werd de afgelopen dagen veel gesproken in Washington. De financiële zorgen voor het Zuid-Europese land nemen snel toe. De bodem van de schatkist is in zicht. De extra tijd die de Europese partners het land hebben gegeven, is al voor de helft verbruikt en zelfs een begin van een oplossing is nog niet in zicht. Later deze maand moet de regering €1,7 mrd aan salarissen en pensioenen betalen en volgende maand dient er nagenoeg €1 mrd aan het IMF overgemaakt te worden.

Zitten de Amerikanen op Ploumen te wachten?

Er viel werkelijk niets aan te merken op de rede die minister Lilianne Ploumen van buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking donderdag hield voor het American Security Project, een denktank in Washington, noch aan de manier waarop ze hem voordroeg. In het Q&A-gedeelte bleef ze handig en eloquent overeind. Dus daar viel ook al niet over te zeuren.

Maar nadat ik na afloop van het evenement het pand aan New York Avenue had verlaten, vroeg ik me ernstig af waar ik nu eigenlijk naar had zitten kijken.

Grotius en Locke

Aan de titel van de toespraak ‘Mundus Liber?’ lag het niet. En de inhoud was zelfs zeer de moeite waard. Ploumen meanderde elegant van de Nederlandse strijd tegen het water, via Hugo de Groot, de Gouden Eeuw en de Engelse denker John Locke naar de gevoeligheden die in Nederland leven rondom TTIP, het vrijhandelsakkoord tussen Europa en de Verenigde Staten. Na een serie voor Nederland cruciale voorwaarden en rode lijnen geschetst te hebben, stak ze nog even de loftrompet over het Nederlandse poldermodel, om te eindigen met de verzuchting dat beleid uiteindelijk toch altijd voor het volk wordt gemaakt.

Op zondagmorgen kan de prijs van bier nul zijn

‘Of ook Mario de boel weer vlottrekt? We zullen zien. Maar één ding weet ik wel: je moet nu heel veel Europese aandelen kopen.’ Paul McCulley, voormalig hoofdeconoom van Pimco, was na deze uitspraak nog een minuut of tien aan het woord, maar ik weet vrijwel zeker dat meer dan een paar toehoorders onmiddellijk na afloop van de presentatie hun effectenmakelaar hebben gebeld om wat kooporders in te leggen.

Zelden heb ik iemand meegemaakt die zo grappig, met zoveel zichtbaar plezier, maar vooral ook zo overtuigend een economisch verhaal vertelde. En dat in een rauw Mid-Western Amerikaans, waarin duidelijk doorklonk dat McCulley vroeger goed heeft opgelet toen zijn domineesvader predikte in de kerk.

‘Minsky Moment’

Volkomen naturel, met curieuze uitwijdingen waarvan duidelijk was dat hij ze ter plekke verzon, pakte hij woensdagochtend het zaaltje van de National Press Club in Washington in. McCulley, internationaal vermaard omdat hij de termen ‘Minsky Moment’  en ‘shadow banking system’ heeft verzonnen, was er een van de sprekers tijdens de jaarlijkse conferentie van het Levy Economics Institute.

Nu is Europa aan de beurt

Valutabeleid is een ‘zero-sum game’. De vraag is nu hoeveel de dollar moet stijgen voor de Amerikanen hem zelf duur beginnen te vinden?

De Amerikaanse econoom Howard Rosen begon luidkeels te zuchten. ‘Man, dat jullie dit kunnen betalen’, zei hij toen hij de rekening onder ogen kreeg van een paar kopjes koffie. Samen met collega Arend Clahsen had ik hem net geïnterviewd in Café Americain aan het Leidseplein. Hij verbaasde zich over de prijzen van dagelijkse dingen: een tramkaartje, een sandwich in een broodjeszaak en een kopje koffie in een hotelbar.

Het vraaggesprek vond alweer vijf jaar geleden plaats. Maar had tot aan de zomer van vorig jaar op vrijwel elk moment plaats kunnen vinden. Al die tijd – en ook in een flink aantal jaren daarvoor – was de dollar immers een ronduit zwakke munt tegenover de euro. Gemiddeld was er een ruime $1,32 nodig voor een euro. Momenteel gaat het al met $1,05.

Habbekrats

Sinds het najaar van 2007 reis ik twee keer per jaar naar Washington om de Spring en Annual Meetings van het IMF en de Wereldbank te verslaan en hoewel het er geen Roemenië of Vietnam is waar je voor een habbekrats kunt leven, voelde ik me toch altijd tamelijk rijk in de Verenigde Staten. Een biertje in de kroeg, een chicken burrito bij Chipotle of een flesje parfum voor het thuisfront waren altijd heel betaalbaar, zelfs in het voor Amerikaanse begrippen dure DC.

Het circus van de Spring Meetings is weer in town – en ik ben er weer bij

Het feest kan weer beginnen: de Spring Meetings van het IMF en de Wereldbank. Of eigenlijk is het al een paar dagen aan de gang. Als u de stukjes die ik schrijf een beetje volgt, hebt u kunnen zien dat ik sinds Pasen al diverse keren ‘…in de aanloop naar…’ heb geschreven.

Hoofdkantoren IMF en Wereldbank in Washington

De instellingen zelf en ook de deelnemers leven er al helemaal naar toe. De directeur van het fonds en president van de bank hebben reeds hun inleidende redes gehouden, er zijn voorpublicaties vrijgegeven van rapporten en overal in de media laten participanten zich zien met artikelen die tijdens de vergaderingen op 18 en 19 april moeten dienen als voer voor discussie. Zo hoopt voormalig Fed-voorzitter Ben Bernanke dat het excessieve Duitse overschot op de lopende rekening een thema wordt in Washington.

Zelf ben ik zondag weer het vliegtuig ingestapt om verslag van het evenement te doen. Zondag al? hoor ik u denken. Zo lang is het toch niet vliegen? Nee, zeker niet. De daadwerkelijke meetings zijn dan wel pas volgend weekend, maar het zwaartepunt van het circus ligt duidelijk daarvoor.

Haute finance

Maandag gaat de persruimte open en kan iedereen zich voorbereiden op wat er komen gaat, te beginnen met de publicatie van de World Economic Outlook op dinsdag, het hele rapport.

In Kansas kunnen ze pas beleggen

Wat is maffer? Dat de Spaanse overheid tegenwoordig geld toe krijgt als ze geld uit de markt denkt te moeten halen? Of dat de Amerikaanse staat Kansas er geen been in ziet 5% voor een lening te betalen?

In normale tijden is dat natuurlijk het eerste. Maar we leven in ‘Alice in Wonderland’ waarin links rechts is en onder boven, en dus had u op mijn vraag ‘Kansas’ moeten antwoorden.

Op de website van denktank American Enterprise Institute kwam ik bij toeval het artikel ‘Kansas starts its own hedge fund’ tegen. Als er ‘Nebraska’ had gestaan of ‘Utah’ had ik het stuk waarschijnlijk niet aangeklikt, maar Kansas prikkelt op de een of andere manier mijn fantasie – misschien vanwege Dorothy en de Wizzard of Oz of misschien wel omdat er in Kansas evenveel mensen wonen als in Noord-Holland.

Waarom kunnen figuren als Hugo Chávez en Vladimir Poetin het zo lang volhouden?

Venezuela heeft onder Hugo Chávez meer dan $1000 mrd verdiend met de verkoop van olie. Maar wat is de gewone man er mee opgeschoten? Weinig tot niets. Het land staat vol met de restanten van mislukte investeringen, zoals half afgebouwde papierfabrieken en aluminiumsmelterijen. De munt is niets waard, buitenlandse investeerders zijn massaal weggerend, de corruptie tiert weliger dan waar ook ter wereld en er worden meer moorden gepleegd dan in de VS en Europa bij elkaar.

Toch is Chávez voor veel Venezolanen nog altijd een halve heilige. Hoe is het mogelijk? Waarom is er nooit een massale opstand uitgebroken tijdens zijn jarenlange bewind?

Natuurlijk heeft hij zich met grootschalige sociale programma’s populair gemaakt bij de onderklasse, maar iedereen kon al na een paar jaar van ‘chavismo’ zien dat het land ermee van de regen in de drup belandde. Toch bleef Chávez stevig in het zadel zitten. Hij hoefde zich niet eens te bedienen van de terreur en intimidatie die andere Zuid-Amerikaanse leiders zo vaak gebruikten om hun macht te consolideren.

Een ander voorbeeld is Vladimir Poetin.